Ινομυαλγία ... το μυστήριο του σύγχρονου κόσμου

Μυστηριώδης πάθηση ή παιχνίδια της ψυχής μας;

Οι επιστήμονες αναζητούν την αιτία της δεύτερης σε συχνότητα ρευματικής ασθένειας. «Μα πρόκειται για πάθηση;» αυτή είναι η πιο συχνή ερώτηση που γίνεται με το άκουσμα και μόνο της λέξης ινομυαλγία. Μιας ασθένειας που χαρακτηρίζεται από χρόνιο εκτεταμένο μυοσκελετικό πόνο. Το κυνικό ύφος που θα μπορούσε ίσως να διακρίνει κάποιος στην ερώτηση, φανερώνει και την άποψη που έχει αρκετός κόσμος, που μεταξύ άλλων, θεωρεί ότι αυτό το σύνδρομο βρίσκεται απλώς στη σφαίρα της φαντασίας του ασθενούς και ίσως είναι το αποτέλεσμα μιας συναισθηματικής διαταραχής ή μιας προσπάθειας αποφυγής των ευθυνών στην εργασία και τη ζωή.

Υπάρχουν συμπτώματα; Τα πράγματα όμως δεν είναι ακριβώς έτσι, λένε οι επιστήμονες που ξόδεψαν αρκετά χρόνια μελετώντας αυτή την τόσο αμφιλεγόμενη διαταραχή. Ναι, είναι αλήθεια ότι κάποια άτομα με ινομυαλγία είναι πολύ πιθανό να υποφέρουν από κατάθλιψη ή και άγχος. Αλλά δεν θα ένιωθαν έτσι αν μπορούσαν να μεταφέρουν μια τσάντα με ψώνια από το κοντινότερο κατάστημα στο σπίτι τους ή να δέσουν τα κορδόνια των παπουτσιών τους, χωρίς να νιώθουν ανυπόφορο πόνο. Kαι ναι, δεν υπάρχουν ακόμη κάποιες πειστικές ψυχολογικές ερμηνείες για τη σειρά των συμπτωμάτων που ταλαιπωρούν τα άτομα με ινομυαλγία. Δεν πρόκειται για κάποια φλεγμονώδη διαταραχή ούτε για μια εκφυλιστική πάθηση. Τα «θύματά» της δείχνουν καθόλα φυσιολογικά. Αλλά αν ασκηθεί έστω και ήπια πίεση σε ορισμένα σημεία του σώματός τους νιώθουν πόνο, ενώ σε φυσιολογικές συνθήκες δεν έπρεπε να πονούν.

Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο; Ο δρ Don Goldenberg, ιατρός ρευματολόγος στο νοσοκομείο Newton-Wellesley και στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Tufts στη Βοστώνη, παρουσίασε μελέτες του που υποδεικνύουν ότι σήμερα το 10 έως 12% των ατόμων στις ΗΠΑ υποφέρει από διαρκή και εκτεταμένο πόνο. Οι γυναίκες είναι περισσότερο ευαίσθητες από τους άντρες, το ίδιο και οι ηλικιωμένοι σε σύγκριση με τους νεότερους. Πολλά απ' αυτά τα άτομα δεν πάσχουν από κάποια μυοσκελετική πάθηση που να έχει σαφώς προσδιοριστεί από τη μεριά των ιατρών, αλλά από πάθηση που ανταποκρίνεται στα κριτήρια για τη διάγνωση ινομυαλγίας. Ετσι σήμερα έχουμε φθάσει στο σημείο η διάγνωση της πάθησης αυτής να έρχεται δεύτερη στη σειρά σε κλινικές ρευματολογίας, δηλαδή αμέσως μετά την οστεοαρθρίτιδα.

Τα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας των ΗΠΑ εκτιμούν ότι 3,7 εκατομμύρια Αμερικανοί άνω των 18 ετών υποφέρουν από την πάθηση. Το ποσοστό των γυναικών ανέρχεται στο 3,4%, ενώ των ανδρών στο 0,5%. Επίσης το αντίστοιχο ποσοστό εμφάνισης της ασθένειας στις γυναίκες ηλικίας από 60 έως 79 ετών, φθάνει το 7%.
Πριν από μια δεκαετία, το Αμερικανικό Kολέγιο Ρευματολογίας έπειτα από λεπτομερή μελέτη κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι ασθενείς που δεν πάσχουν από κάποια άλλη πάθηση, αλλά αισθάνονται πόνο ή έχουν ευαισθησία σε 11 ή περισσότερα από 18 συγκεκριμένα σημεία στο σώμα, θα μπορούσαμε να πούμε ότι υποφέρουν από ινομυαλγία.

Αλλά ο πόνος αποτελεί μόνο ένα μέρος του προβλήματος. Οι ασθενείς συνήθως υποφέρουν ακόμη και από κόπωση, διαταραχές στον ύπνο, πονοκεφάλους, κατάθλιψη και άγχος. Η διαταραχή συχνά συγχέεται με την οστεοαρθρίτιδα, η οποία μάλιστα μπορεί να συνυπάρχει μαζί της σε ηλικιωμένα άτομα. Μπορεί επίσης να συγχέεται με την εκφυλιστική δισκοπάθεια, ένα σύνδρομο παγίδευσης νεύρου ή με τη χρόνια νόσο του Lyme. Οπως συμβαίνει και σε αυτές τις διαταραχές, τα συμπτώματα της ινομυαλγίας συχνά επιδεινώνονται από τον καιρό, το στρες και την ακατάλληλη άσκηση. Σχεδόν το ήμισυ -ή και παραπάνω- των ασθενών με ινομυαλγία έχουν ή είχαν στο παρελθόν ταλαιπωρηθεί και από άλλες διαταραχές που όμως δεν έχουν συγκεκριμένη οργανική βάση, όπως: σύνδρομο χρόνιας κοπώσεως, χρόνιοι πονοκέφαλοι ή σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου. Αυτή η κατάσταση οδήγησε κάποιους στο συμπέρασμα ότι η ινομυαλγία είναι ψυχοσωματική διαταραχή, ένα ψυχικό πρόβλημα που εκδηλώνεται σαν σωματική πάθηση. Αλλά αν και το ήμισυ ή και περισσότερο των ατόμων με την πάθηση έχουν κάποιο ιστορικό κατάθλιψης, οι περισσότεροι δεν παρουσιάζουν κάποια πρόσφατη ψυχιατρική πάθηση.

Ωστόσο, έχουν διαπιστωθεί ορισμένες οργανικές παρεκκλίσεις στα άτομα αυτά, μολονότι δεν έχει ακόμη γίνει γνωστό αν αυτές εμφανίζονται πριν ή μετά την ανάπτυξη του συνδρόμου. Μεταξύ αυτών συμπεριλαμβάνονται και μεταβολές στις χημικές ουσίες του νευρικού συστήματος, οι οποίες μπορούν να εξηγήσουν το σύνηθες πρόβλημα του ταραγμένου ύπνου που παρουσιάζεται στους ασθενείς και μπορεί να οδηγήσει σε χρόνια κόπωση και αυξημένη ευαισθησία. Τα επίπεδα της χημικής ουσίας Ρ, που συνδέεται με τον πόνο, καθώς και ορισμένα ανώμαλα πεπτίδια που επίσης συνδέονται με τον πόνο βρίσκονται σε υψηλά επίπεδα στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό των ασθενών με ινομυαλγία, οι οποίοι μπορεί επίσης να έχουν ανεπαρκή ροή αίματος σε μέρη του εγκεφάλου που συμμετέχουν στην αίσθηση του πόνου.

Συχνά οι ασθενείς αναφέρουν ότι ο χρόνιος πόνος που αισθάνονται προηγείται από έναν σωματικό ή συναισθηματικό τραύμα όπως τραυματισμός στον λαιμό από αυτοκινητικό δυστύχημα, ή απώλεια της εργασίας. Η διαταραχή αυτή μπορεί να συνοδεύει μια μόλυνση. Για παράδειγμα το 10 έως 25% των αόμων που πάσχουν από τη νόσο Lyme αναπτύσσουν ινομυαλγία, η οποία μάλιστα διαρκεί για μήνες ή χρόνια αμέσως μετά την ολοκλήρωση της θεραπευτικής αγωγής για την πάθηση. Οι ασθενείς αυτοί δεν ανταποκρίνονται στην παρατεταμένη θεραπεία με αντιβιοτικά, με την οποία αντιμετωπίζεται η νόσος Lyme. Παρά τη σοβαρή έρευνα, κανείς μολυσματικός οργανισμός -ούτε ο ιός Epstein-Barr ή άλλος ύποπτος μικροοργανισμός- δεν έχει αναγνωριστεί ως η αιτία της ινομυαλγίας. Ο δρ Dennis Turk, ειδικός στα θέματα πόνου στην ιατρική σχολή του Πανεπιστημίου Ουάσιγκτον συνόψισε την πολύπλοκη διαταραχή λέγοντας: «Επειδή η ινομυαλγία προκαλεί σύγχυση, αρκετοί αναρωτιούνται αν πρόκειται για πραγματική πάθηση. Kι αυτό συμβάλλει στη συναισθηματική αγωνία αυτού που υποφέρει».

Υπάρχει θεραπεία; Η ινομυαλγία θεωρείται ένα χρόνιο πρόβλημα που θα μπορούσε να διαρκέσει απεριόριστα. Kι όμως η κατάλληλη θεραπευτική αγωγή, η οποία θα μπορούσε να περιλαμβάνει φάρμακα για τη βελτίωση του ύπνου σε συνδυασμό με ειδικό πρόγραμμα άσκησης και ψυχολογικής υποστήριξης, μπορεί να ανακουφίσει αρκετά την ανησυχία και την αδυναμία του ασθενή. Αλλά ακόμη και οι ασθενείς που δεν έχουν πρόβλημα κατάθλιψης, σύμφωνα με τις μελέτες μπορούν να λαμβάνουν χαμηλές δόσεις ενός αντικαταθλιπτικού φαρμάκου κι αυτό γιατί έτσι μπορούν να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα στον ύπνο και η κόπωση. Αλλά οι ειδικοί προειδοποιούν ότι είναι κατά της λήψης υπνωτικών - ηρεμιστικών χαπιών ή και οινοπνεύματος, καθώς αυτά μπορεί να επιδεινώσουν το πρόβλημα του ύπνου.

Σωτήρια η σωματική άσκηση. Επίσης, ο πόνος και η αδυναμία που έχει σχέση με την ινομυαλγία μπορεί να αποτελέσει καλή δικαιολογία για αδράνεια. Kαι καθώς οι ασθενείς που πονούν, απέχουν όλο και περισσότερο από τις σωματικές δραστηριότητες, οι μύες τους χάνουν την ικανότητά τους και πονούν με την πρώτη σθεναρή προσπάθεια.

Το κλειδί όσον αφορά την «τύχη» των μυών που έχουν προσβληθεί από ινομυαλγία, είναι η κίνηση και η άσκηση, λέει η Stacie Bigelow, ειδική σε θέματα υγείας και σύμβουλος, η οποία έχει την πάθηση για σχεδόν μια δεκαετία και μάλιστα έγραψε βιβλίο με τίτλο: «Ινομυαλγία: Απλή Ανακούφιση Μέσω Kίνησης». Η βαθμιαία αύξηση των καθημερινών δραστηριοτήτων -έτσι ώστε οι μύες να μην μένουν σε μια θέση για πολύ- καθώς και η έναρξη ενός προγράμματος ήπιας άσκησης για τον επανασυντονισμό των μυών, μαζί με ασκήσεις έκτασης που επίσης βοηθούν στη μείωση του πόνου, μπορούν να βοηθήσουν ιδιαίτερα. Επίσης, άλλο ένα βιβλίο με τίτλο: «Ινομυαλγία και η σχέση Ψυχής - Σώματος - Πνεύματος» των Δρων William Β. Salt και Edwin Season, περιγράφει τα τεράστια οφέλη που μπορεί να έχει η συμβουλευτική, η οποία βοηθά τους ασθενείς να αντιμετωπίσουν τις αρνητικές σκέψεις που δηλητηριάζουν το σώμα, αυξάνοντας τον πόνο και να υιοθετήσουν αλλαγές για την ανακούφισή τους. Αν δηλαδή κάποιος πιστεύει ότι δεν θα γίνει ποτέ καλά ή ότι δεν αντέχει άλλο, μπορεί να αναζητήσει βοήθεια σ' αυτή τη θεραπεία ψυχολογικής υποστήριξης.

Πηγή: Καθημερινή, 14-01-2001

 ΑΡΧΗ