ΚΡΟΤΑΘΟΓΝΑΦΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ

Αναλύοντας τις παρενέργειες του κροταφογναθικού συνδρόμου που ταλαιπωρεί 3 στους 4 ενήλικες. Όπως δημοσίευσαν ΤΑ ΝΕΑ στις 19-2-2009, η ρίζα των πονοκεφάλων βρίσκεται στη γνάθο. Ο ένας ασθενής παρουσιάζει ημικρανίες, ο άλλος νιώθει τα αυτιά του να βουίζουν, ο τρίτος «ακούει» τη γνάθο του να τρίζει και να «κλειδώνει», ο τέταρτος πονάει στα πλάγια του προσώπου του και νιώθει τον πόνο να αντανακλά μέχρι τον αυχένα του... Όλοι είναι πιθανό να πάσχουν από κάτι απίστευτα συχνό αλλά άγνωστο στον πολύ κόσμο, το κροταφογναθικό σύνδρομο, αναφέρει η εφημερίδα «Νιου Γιορκ Τάιμς». Υπολογίζεται ότι τρεις στους τέσσερις ενήλικες παρουσιάζουν ένα ή περισσότερα συμπτώματα που υποδηλώνουν κροταφογναθικό πρόβλημα, αλλά στην συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων τα συμπτώματα αυτά υποχωρούν δίχως θεραπεία. Ειδικοί από τη Βοστώνη εκτιμούν ότι μόνο 5% έως 10% των ασθενών χρειάζονται τελικά θεραπεία.

Το κροταφογναθικό σύνδρομο ονομάστηκε έτσι λόγω της αρθρώσεως που ενώνει την άνω με την κάτω γνάθο. Με τον όρο αυτό περιγράφεται μια ευρεία κατηγορία προβλημάτων που προκαλούν πόνο στο πρόσωπο και στο κεφάλι και τα οποία μπορεί να προέρχονται από την ίδια άρθρωση, τους μυς της μάσησης και τα λοιπά οστά και τις δομές που σχετίζονται με τη γνάθο. Πολύ συχνά, λένε οι ειδικοί, οι ασθενείς δεν εξετάζονται όπως πρέπει, με συνέπεια να υποβάλλονται σε ακριβές και μερικές φορές ριζικές θεραπείες οι οποίες ελάχιστα καταπραΰνουν τα συμπτώματά τους. Όπως έγραψαν προσφάτως επιστήμονες από το Εθνικό Ίδρυμα Οδοντικής και Κρανιοπροσωπικής Έρευνας (NIDCR) των ΗΠΑ, «το λιγότερο είναι συχνά το καλύτερο για την αντιμετώπιση του κροταφογναθικού συνδρόμου».


Πολύπλοκη δομή-αιτία

• Η κροταφογναθική άρθρωση είναι πολύπλοκα δομημένη και ενώνει την κάτω γνάθο με το οστό του κροτάφου στα πλάγια του κεφαλιού. Αρχικά πίστευαν ότι τα προβλήματα που παρουσιάζονται σε αυτήν οφείλονται σε εσφαλμένη σύγκλιση των δοντιών, που είχε ως συνέπεια να μην κλείνει καλά η γνάθος. Η πεποίθηση αυτή μοιραία είχε κάνει τους ειδικούς να δώσουν έμφαση στη διόρθωση των οδόντων ώστε να λυθούν και τα κροταφογναθικά προβλήματα.
• Νεότερες μελέτες, όμως, αποκάλυψαν ότι η εσφαλμένη σύγκλιση των δοντιών σπανίως προκαλεί πόνο και άλλα κροταφογναθικά συμπτώματα.
• Αντιθέτως, όπως έγραψαν προσφάτως οι ειδικοί του NIDCR στην «Ιατρική Επιθεώρηση της Νέας Αγγλίας» (NEJM), «η αιτία των συμπτωμάτων είναι πολυπαραγοντική, με βιολογικές, συμπεριφορικές, περιβαλλοντικές, κοινωνικές, συναισθηματικές και νοητικές συνιστώσες, μεμονωμένες ή σε συνδυασμό μεταξύ τους».
• Σύμφωνα με την Αμερικανική Ακαδημία Στοματοπροσωπικού Πόνου (AAOP), το κροταφογναθικό σύνδρομο «συνήθως προκαλεί περισσότερα από ένα συμπτώματα και σπανίως έχει μία μεμονωμένη αιτία».
• Μεταξύ των «μηχανικών» αιτιών που είναι πλέον γνωστό ότι διαταράσσουν τη λειτουργία της κροταφογναθικής άρθρωσης περιλαμβάνονται κληρονομικές ή αναπτυξιακές δυσμορφίες της γνάθου, μετατόπιση του δίσκου μεταξύ των οστών της γνάθου, φλεγμονή ή αρθρίτιδα που προκαλεί εκφύλιση της γνάθου, τραυματισμοί της άρθρωσης (μερικές φορές απλώς επειδή άνοιξε κανείς πολύ το στόμα του), όγκοι, λοιμώξεις και υπερβολική χαλάρωση ή δυσκαμψία της άρθρωσης.

Συμπτώματα:

• Ωστόσο, το πιο συχνά εμφανιζόμενο κροταφογναθικό πρόβλημα είναι η διαταραχή του μυοπροσωπικού πόνου, που είναι νευρομυϊκό πρόβλημα των μασητήριων μυών και χαρακτηρίζεται από αμβλύ πόνο μέσα και γύρω από το αυτί, ο οποίος μπορεί να αντανακλάται προς τα πλάγια ή πίσω στο κεφάλι, ή στον αυχένα.
• Οι πάσχοντες μπορεί να έχουν ευαίσθητους μασητήριους μυς, να «ακούν» τριξίματα στη γνάθο τους ή να δυσκολεύονται να ανοίξουν και να κλείσουν το στόμα.
• Απλές πράξεις όπως η μάσηση, η ομιλία ή και το χασμουρητό μπορεί να επιδεινώνουν τα συμπτώματα. 
• Συνήθειες όπως το τρίξιμο των δοντιών τη νύχτα, το σφίξιμο των δοντιών, το δάγκωμα των χειλιών ή των νυχιών, η μάσηση τσίχλας ή ενός μολυβιού, μπορεί να επιδεινώσουν ή να παρατείνουν το πρόβλημα.
• Ψυχολογικοί παράγοντες επίσης μπορεί να επιδράσουν, ιδίως η κατάθλιψη, το άγχος και το στρες.

Η διάγνωση: Όπως σημειώνουν στην «Ιατρική Επιθεώρηση της Νέας Αγγλίας» (NEJM) οι εκπρόσωποι του NIDCR, με επικεφαλής τον δρα Λέοναρντ Μπ. Κέιμπαν, που είναι επικεφαλής στο Τμήμα Στοματικής και Γναθοπροσωπικής Χειρουργικής στο Γενικό Νοσοκομείο της Μασαχουσέτης, 90% των πασχόντων από κροταφογναθικό σύνδρομο είναι γυναίκες. Ο δρ Κέιμπαν και οι συνεργάτες του τονίζουν ότι η σωστή αξιολόγηση είναι απαραίτητη για να επιλεγεί η κατάλληλη θεραπεία, ιδίως όταν οι ασθενείς έχουν συμπτώματα όπως το βουητό των αυτιών και οι ημικρανικοί πονοκέφαλοι.

• «Η αξιολόγηση πρέπει να αρχίζει με λήψη λεπτομερούς ιστορικού, εφόσον συζητώντας ο γιατρός με έναν ασθενή για τις συνήθειές του μπορεί να αποκομίσει 80% έως 90% των πληροφοριών που χρειάζεται» λέει ο δρ Κέιμπαν. Στη συνέχεια, απαιτείται κλινική εξέταση του ασθενούς με αναζήτηση τυχόν ευαισθησίας των μυών και πόνου κατά την ψηλάφηση και περιορισμένου ανοίγματος της γνάθου.
• Το επόμενο βήμα είναι απεικονιστικές εξετάσεις, ιδίως μαγνητική τομογραφία και εξελιγμένες αξονικές τομογραφίες.

Θεραπεία:

• Όχι στην τσίχλα, ναι στις μαλακές τροφές
• Η σημαντικότερη θεραπεία είναι η ανάπαυση της γνάθου. Αυτό σημαίνει ότι ο ασθενής πρέπει να διακόψει τις κακές συνήθειες που την επιβαρύνουν όπως το να μασάει τσίχλα ή τα νύχια του, να μην ανοίγει πολύ το στόμα του όταν χασμουριέται ή γελάει (είναι ωφέλιμο να κρατάει την κάτω γνάθο με την γροθιά του) και για λίγο καιρό να τρώει μόνο μαλακές τροφές όπως το γιαούρτι, οι σούπες, το ψάρι, το κότατζ τσιζ και τα καλά βρασμένα και πολτοποιημένα φρούτα και λαχανικά.
• Τα θερμά επιθέματα στην πλευρά που πονάει επίσης μπορεί να βοηθήσουν, το ίδιο και τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα τα οποία συνιστάται να λαμβάνονται για διάστημα έως δύο εβδομάδων.
• Η ΑAOP συνιστά επίσης να μην κοιμάται ο ασθενής προς την πλευρά του προσώπου που πονάει, ενώ οι μουσικοί να αποφεύγουν να παίζουν πνευστά όργανα διότι ασκούν μεγάλες πιέσεις στη γνάθο.
• Η φυσικοθεραπεία για να βελτιωθεί η στάση της σπονδυλικής στήλης, του κεφαλιού, της γνάθου και της γλώσσας επίσης μπορεί να βοηθήσει, το ίδιο και οι θεραπείες με υπερήχους και διαθερμίες.
• Μερικοί ασθενείς βοηθούνται από μικρές δόσεις τρικυκλικών αντικαταθλιπτικών φαρμάκων που λαμβάνονται την ώρα του ύπνου ή από αγχολυτικά φάρμακα. Οι τεχνικές ελέγχου του στρες όπως οι μαλάξεις, η γιόγκα, η βιοανάδραση, η γνωστική θεραπεία και η συμβουλευτική, μπορεί επίσης να αποδειχθούν ωφέλιμες.
• Αν σφίγγετε ή τρίζετε τα δόντια σας, μπορεί να χρειαστείτε ειδικό προστατευτικό του στόματος, το οποίο τοποθετείται τη νύχτα όπως οι τεχνητές οδοντοστοιχίες και εμποδίζει τις συνήθειες αυτές.
• Η εγχείρηση αποτελεί την τελευταία λύση, κατά τον δρα Κέιμπαν, όταν όλες οι άλλες μέθοδοι έχουν αποτύχει και συνιστάται κυρίως σε ανθρώπους που έχουν γεννηθεί με δυσμορφίες της γνάθου ή τις αναπτύσσουν και σε πάσχοντες από αρθρίτιδα, οι οποίοι χάνουν θραύσματα των οστών τους ή χρειάζονται ανάπλαση των κονδύλων της γνάθου.  

Πηγή: Ρούλα Τσουλέα - ΤΑ ΝΕΑ

Διαβάστε την "Κλινική και εργαστηριακή προσέγγιση του Κροταφογναθικού Συνδρόμου" των  οδοντιάτρου Ιωάννη Γουλέ,  του Ειδικευόμενου Ρευματολόγου Ανδρέα Γουλέ & του ρευματολόγου Θεοδόση Σαρικούδη